Một số trẻ tự kỷ sợ cắt tóc và móng tay

Một số cha mẹ trẻ tự kỷ gặp rất nhiều khó khăn trong việc mỗi lần đến kỳ cho con đi cắt tóc. Trẻ sợ hãi, không đồng ý cho người khác chạm vào tóc và sử dụng các dụng cụ như kéo, tông đơ, thậm chí là dùng lược chải đầu.

TẠI SAO TRẺ TỰ KỶ SỢ CẮT TÓC?

Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn khi đi cắt tóc vì nhiều lý do liên quan đến xử lý cảm giác (sensory processing), lo âu và thay đổi thói quen. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

1. Nhạy cảm cảm giác (Sensory Sensitivities)

Âm thanh: Tiếng kéo cắt, tông đơ rung, tiếng sấy tóc có thể quá lớn và gây khó chịu.
Chạm vào da đầu: Một số trẻ rất nhạy cảm khi có người chạm vào đầu, tai, hoặc cổ.
Cảm giác tóc rơi xuống da: Trẻ có thể khó chịu hoặc sợ hãi khi tóc cắt rơi lên mặt, cổ, hoặc áo.
Cách hỗ trợ: Sử dụng kéo thay vì tông đơ, chọn môi trường yên tĩnh, cho trẻ mặc áo choàng chống rụng tóc.

2. Sợ hãi khi thay đổi thói quen (Fear of Routine Change)

Trẻ có thể không hiểu tại sao cần cắt tóc và cảm thấy mất kiểm soát.
Việc thay đổi hình dáng tóc sau khi cắt có thể làm trẻ khó chịu hoặc bối rối.
Cách hỗ trợ: Giải thích trước bằng hình ảnh, video, hoặc làm mẫu trên búp bê để trẻ quen dần.

3. Kết hợp trải nghiệm tiêu cực trước đó (Negative Past Experiences)
Nếu trẻ từng bị kéo tóc mạnh, giật tóc, hoặc bị ép cắt tóc khi không sẵn sàng, trẻ có thể ghi nhớ và tránh né lần sau.
Cách hỗ trợ: Cho trẻ kiểm soát tình huống (ví dụ: chọn ghế ngồi, chọn kéo thay vì tông đơ).

4. Lo lắng khi gặp người lạ (Stranger Anxiety)
Một số trẻ sợ người lạ, đặc biệt là thợ cắt tóc, vì không quen với họ.

Cách hỗ trợ: Chọn thợ cắt tóc quen thuộc, đến làm quen trước một vài lần mà không cắt.

CÁCH HỖ TRỢ TRẺ TỰ KỶ LÀM QUEN VỚI VIỆC CẮT TÓC

1. Giới thiệu cắt tóc qua hình ảnh, video
Xem video hoặc tranh ảnh về trẻ khác cắt tóc.
Dùng truyện tranh xã hội (Social Story) để giải thích từng bước.

2. Chơi trò “cắt tóc”
Cho trẻ cắt tóc búp bê, gấu bông để làm quen với dụng cụ.
Chơi trò “cắt tóc” giả vờ với bàn chải hoặc tay để trẻ bớt sợ.

3. Chia nhỏ quá trình cắt tóc
Lần 1: Chỉ đến tiệm làm quen.
Lần 2: Chỉ ngồi ghế mà không cắt.
Lần 3: Chỉ cắt một ít tóc trước.

4. Tạo môi trường thân thiện
Cắt tóc tại nhà nếu trẻ dễ căng thẳng ở tiệm.
Cho trẻ mang đồ chơi yêu thích để cảm thấy an toàn.

5. Cho trẻ kiểm soát tình huống
Hỏi trẻ muốn cắt tóc ở đâu, ai cắt, dùng kéo hay tông đơ.
Đưa gương để trẻ thấy mình trong lúc cắt, giúp giảm lo âu.

6. Dùng phần thưởng (Reinforcement)
Khen ngợi ngay khi trẻ hợp tác: "Con làm rất tốt khi ngồi yên!"
Tặng một món đồ yêu thích sau khi cắt tóc thành công.

Cắt tóc có thể là trải nghiệm đáng sợ với trẻ tự kỷ, nhưng nếu chuẩn bị kỹ lưỡng, trẻ có thể dần dần chấp nhận và thậm chí thích thú với việc này. Kiên nhẫn và từng bước một là chìa khóa giúp trẻ thành công!