Tổng quan về ABLLS-R trong đánh giá và can thiệp trẻ tự kỷ
ABLLS-R là gì?
ABLLS-R (Assessment of Basic Language and Learning Skills - Revised) là một công cụ đánh giá và hướng dẫn giảng dạy cho trẻ có rối loạn phát triển, đặc biệt là trẻ tự kỷ hoặc có khó khăn về ngôn ngữ.
Mục tiêu của ABLLS-R:
- Đánh giá kỹ năng ngôn ngữ, xã hội, học tập, và tự phục vụ của trẻ.
- Xác định điểm mạnh và điểm yếu của trẻ.
- Lập kế hoạch can thiệp cá nhân hóa theo ABA.
- Theo dõi sự tiến bộ của trẻ theo thời gian.
Tác giả: Dr. James W. Partington (2006) – chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ABA và can thiệp ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ.
Cấu trúc của ABLLS-R
ABLLS-R bao gồm 544 kỹ năng, được chia thành 25 lĩnh vực thuộc 4 nhóm chính:
1. Kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ (Language & Communication)
- Yêu cầu đồ vật (Mand): Gọi tên đồ vật, diễn đạt nhu cầu.
- Bắt chước lời nói (Echoic): Lặp lại từ/ngữ người khác nói.
- Gọi tên đồ vật/người (Tact): Nhìn và gọi tên hình ảnh, sự vật.
- Làm theo hướng dẫn (Listener Responding - LR): Hiểu và phản hồi khi người khác nói.
2. Kỹ năng học tập và nhận thức (Learning & Academic)
- Nhận diện đồ vật (Visual Performance - VP): Ghép hình, phân biệt màu sắc, hình dạng.
- Bắt chước hành động (Imitation - IM): Bắt chước động tác, hành vi của người lớn.
- Làm theo chuỗi hoạt động (Classroom Routines): Ngồi yên, chờ đợi, làm theo trình tự.
3. Kỹ năng xã hội và vui chơi (Social & Play Skills)
- Chơi độc lập (Independent Play - IP): Biết chơi với đồ chơi một mình.
- Chơi với bạn (Social Interaction - SI): Tương tác với bạn, chơi theo nhóm.
- Chơi giả vờ (Pretend Play): Đóng vai, giả vờ chăm sóc búp bê, lái xe.
4. Kỹ năng tự phục vụ và vận động (Self-Help & Motor Skills)
- Kỹ năng ăn uống (Feeding Skills): Tự xúc ăn, uống nước.
- Đi vệ sinh (Toileting Skills): Biết đi vệ sinh đúng chỗ.
- Vận động tinh (Fine Motor) & vận động thô (Gross Motor): Cầm bút, nhảy, chạy.
Quy trình đánh giá ABLLS-R
Bước 1: Đánh giá ban đầu
- Sử dụng phiếu đánh giá ABLLS-R để quan sát trẻ trong các hoạt động hàng ngày.
- Điền điểm dựa trên hành vi thực tế của trẻ (đạt, chưa đạt, cần trợ giúp).
Bước 2: Phân tích kết quả
- Xác định các kỹ năng trẻ đã thành thạo và những kỹ năng còn thiếu.
- Nhận diện các điểm yếu để lập kế hoạch can thiệp.
Bước 3: Thiết lập mục tiêu cá nhân hóa
- Dựa trên kết quả đánh giá, thiết lập mục tiêu ngắn hạn và dài hạn.
- Áp dụng các kỹ thuật ABA để dạy trẻ kỹ năng còn thiếu.
Bước 4: Theo dõi tiến bộ
- Đánh giá lại định kỳ (3-6 tháng) để đo lường sự tiến bộ của trẻ.
- Điều chỉnh chương trình can thiệp nếu cần.
Ưu điểm của ABLLS-R
- Chi tiết và toàn diện: Đánh giá nhiều lĩnh vực kỹ năng cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
- Cá nhân hóa chương trình dạy: Xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp với từng trẻ.
- Tích hợp ABA: Dựa trên nguyên tắc ABA để giảng dạy kỹ năng hiệu quả.
- Dễ theo dõi tiến bộ: Cập nhật điểm số theo từng giai đoạn để đánh giá sự phát triển.
Lưu ý: ABLLS-R không phải là công cụ chẩn đoán tự kỷ mà là công cụ đánh giá để hỗ trợ can thiệp.
ABLLS-R phù hợp với trẻ từ 2 - 6 tuổi hoặc lớn hơn gặp khó khăn trong ngôn ngữ và các kỹ năng học tập.
(Đọc tiếp các bài về Ablls-r)
